De Zoogdiervereniging onderstreept het belang van verduurzaming van het woningbestand. Daarnaast constateren wij dat de, door het ministerie van EZ in beginsel goedgekeurde gedragscode, niet zorgvuldig en volledig genoeg is om negatieve effecten op de staat van instandhouding van gebouwbewonende zoogdiersoorten uit te sluiten. De vereniging heeft hiertoe een pro forma zienswijze ingediend.

Staatssecretaris Van Dam van het ministerie van Economische Zaken heeft net voor de vakantieperiode de ‘Gedragscode natuurinclusief renoveren’ in beginsel goedgekeurd. De gedragscode is ontwikkeld om bij het isoleren van gebouwen negatieve effecten op beschermde soorten te voorkomen.

Afgelopen maandag heeft de Zoogdiervereniging een pro forma zienswijze ingediend op dit ontwerp goedkeuringsbesluit. We beperken ons in deze pro forma zienswijze tot het benoemen van de belangrijke onderwerpen. Ook noemen we hierin de meest noodzakelijke verbeterpunten. Dit betreft de reikwijdte en de striktheid van de gedragscode, de omgevingscheck, de opgenomen mitigerende en compenserende maatregelen en de monitoring en evaluatie en borging die nu voorgesteld worden.

Door het indienen van een pro forma zienswijze komt er meer tijd beschikbaar om de definitieve zienswijze nader te onderbouwen. Gezien de, in potentie, enorme impact op gebouwbewonende zoogdieren van een op een industrieel proces gebaseerde renovatie, is het van groot belang om de tekortkomingen in de gedragscode zoveel mogelijk, liefst helemaal teniet te doen. De Zoogdiervereniging vindt daarom dat uiterst zorgvuldig moet worden gehandeld en dat een gedragscode daarom ook goed en volledig moet worden vormgegeven.

De Zoogdiervereniging onderstreept het belang van de verduurzaming van woningen; het tegengaan van de klimaatverandering is goed voor de mens en voor (zoog-)dieren. Daarnaast ondersteunt de Zoogdiervereniging de gedachte dat door overcompensatie en standaard natuurinclusief renoveren de situatie voor de gebouwbewonende soorten uiteindelijk beter wordt of gelijk blijft. Dat daarvoor een afwijkende werkmethode noodzakelijk wordt dan voorheen is toegepast vinden wij logisch. Wij onderschrijven dat het doeltreffend kan zijn om meer nadruk te leggen op het treffen van voorzieningen i.p.v. uitputtend onderzoek naar voorkomen van soorten en functies waarvoor effectief bewezen mitigatie- en compensatiemaatregelen bekend zijn. Echter, bestaande kennislacunes ten aanzien van de ecologie van soorten en maatregelen zijn voor de Zoogdiervereniging ook een vaststaand feit. Alleen het wegnemen van deze kennislacunes maakt het mogelijk om de ontwikkeling van de (openbare) ruimte in Nederland eenvoudiger en kosteneffectiever mogelijk te maken zonder negatieve effecten op soorten. De Gedragscode natuurinclusief renoveren biedt hiervoor –mits expliciet opgenomen- ook kansen.

We constateren dat de Gedragscode op een aantal punten niet zorgvuldig en volledig genoeg is om te spreken van ‘zorgvuldig handelen’ en om effecten op de staat van instandhouding van gebouwbewonende zoogdiersoorten te voorkomen. Daarmee wordt niet voldaan de eisen zoals gesteld in de Wet Natuurbescherming en kan de Gedragscode in haar huidige vorm niet worden goedgekeurd.

De definitieve zienswijze van de Zoogdiervereniging kan begin september worden verwacht en zal te downloaden zijn op onze website.

"Afgelopen week vonden mijn ouders een ieniemienie vleermuisje op de grond. In eerste instantie leek het diertje dood, omdat het niet bewoog. Door de grote oren was meteen duidelijk dat het ging om een jong van een grootoorvleermuis (Plecotus auritus). Het diertje had nog geen vacht. Voorzichtig heeft mijn moeder het diertje met een handschoen opgepakt en in een bakje gezet. Uiteindelijk bleek er toch nog flink wat leven in te zitten. Het beestje begon te piepen en te bewegen. Maar nu? Hoe krijgen we het arme vleermuisje weer terug bij zijn moeder? Op advies van een lokale vleermuisdeskundige hebben we geprobeerd om het diertje in de avondschemer weer uit te zetten en begon een spannend avontuur voor zowel het jonge vleermuisje als ons!"

Het jong van de gewone grootoorvleermuis klemt zich vast aan de handschoen (foto: Wiegert Steen).

"Voor zover ik weet zitten er al minstens 7 jaar meerdere gewone grootoorvleermuizen op het terrein van mijn ouders in Rumpt. Op het 1,5 hectare grote terrein staat een grote, oude koeienschuur en een relatief nieuwe kapschuur. In 2010 zag ik voor het eerst een vleermuis zitten in de kapschuur en kon ik er een foto van maken. Op de foto stond een niet te missen grootoorvleermuis. Zoals zijn naam zelf al zegt, herken je de gewone grootoorvleermuis aan zijn zeer grote oren. Die zijn bijna even groot als het lichaam van de vleermuis. Dit verklaarde ook de vele mottenvleugeltjes die we in beide schuren vonden. De grootoorvleermuis eet kleine insecten in de vlucht, maar grotere prooidieren zoals huismoeders (Noctua pronuba), een nachtvlinder, eet hij op vaste eethangplaatsen. Hij eet dan alleen het lichaampje op en laat de mottenvleugeltjes op de grond vallen."

Mottenvleugeltjes die de grootoorvleermuis op de grond heeft laten vallen met opvallend veel vleugels van huismoeders (Noctua pronuba) (foto: Wiegert Steen).

"Toen het donker genoeg was, hebben we geprobeerd om het jong op de muur te zetten in de schuur. Exact op de plek waar we het diertje hadden gevonden. Dit bleek lastiger dan gedacht. Hij wilde de handschoen niet loslaten. Na wat gepriegel besloten we om de handschoen met duct tape aan de muur te plakken. Op deze manier hing het jong aan de handschoen op ongeveer 2 meter hoogte. Het duurde daarna niet lang voordat de eerste grootoorvleermuis zich in de schuur liet zien. Na een half uurtje vlogen er minimaal drie grootoorvleermuizen in de schuur. In eerste instantie leken ze weinig aandacht te schenken aan het jong, maar uiteindelijk begon het jong te roepen en werd het jong door de moeder, zou je verwachten, opgehaald."

De eerste foto in 2010 van een gewone grootoorvleermuis in de kapschuur (foto: Wiegert Steen).

We hadden eigenlijk weinig hoop dat het zou lukken, maar de methode blijkt dus wel te werken! Een jonge vleermuis heeft de beste overlevingskans wanneer het grootgebracht wordt door zijn eigen ouder en daarom moet u eigenlijk altijd het volgende doen als u een jonge vleermuis vindt:

• Weet u waar de kolonie zich bevindt? Hang hem dan in de avondschemering (voordat de kolonie uitvliegt) aan de buitenmuur in de buurt van de vliegopening;
• Weet u niet waar de kolonie zich bevindt? Plaats hem dan in de avondschemering (voordat de kolonie uitvliegt) op een zichtbare open plek (bijvoorbeeld een boomstronk). Als de moeder hem hoort tijdens het uitvliegen, zal ze hem komen halen;
• Herenigen met ouders niet gelukt? Neem dan contact op met een deskundige of een opvangcentrum via Vleermuis.net;
• Pak nooit een vleermuis met blote handen op, ze bijten uit zelfverdediging! Draag uit voorzorg handschoenen of gebruik een doekje om de vleermuis voorzichtig mee op te pakken.

Tekst: Wiegert Steen.