Het Natura 2000 gebied Nieuwkoopse plassen en de Haeck is een belangrijk leefgebied voor diverse soorten die gebonden zijn aan laagveen, zoals de meervleermuis. De Zoogdiervereniging monitorde samen met vrijwilligers, in opdracht van Provincie Zuid-Holland, het gebied op zijn functie als foerageergebied voor meervleermuizen. Naast meervleermuizen werden er ook veel andere soorten waargenomen.
Nachtelijke vaartochten
Vrijwilligers hebben het gebied twee keer ´s nachts doorkruist met twee fluisterboten van Natuurmonumenten. Daarnaast is een vrijwilliger met een auto een route om de plas heen gereden. Naast de traditionele wijze van waarnemen door ervaren veldecologen met getunede vleermuisdetectors, gingen er ook automatische vleermuisrecorders mee.
Vleermuisonderzoeker Anton van Meurs aandachtig op zoek naar meervleermuizen (foto: Marcel Schillemans).
Het rijden rond de plas leverde maar drie waarnemingen van doelsoort de meervleermuis op, in maar twee van de 28 bemonsterde kilometerhokken. Het varen leverde 20 en 25 manuele waarnemingen op in 11 van de 13 kilometerhokken. De automatische recorders gaven op exact dezelfde plekken de aanwezigheid van meervleermuizen weer, maar per plek werden meerdere opnamen gemaakt. Per avond werden de meervleermuizen maar liefst 330 en 470 keer automatisch geregistreerd. Meervleermuizen in groepen jaagden vooral bij twee bredere vaarten met een brede rietkraag en boomopslag.
Naast meervleermuizen werden er veel andere soorten vleermuizen in het onderzoeksgebied aangetroffen, waaronder de ruige dwergvleermuis (foto: Wesley Overman).
Luwte van de wind
De windrichting had een sterke invloed op de plek waar meervleermuizen gingen jagen. In onderstaande figuren is goed te zien dat de meervleermuizen in de luwte van de oever jagen aan de kant waar de wind vandaan komt. Het is daarom verstandig hier rekening mee te houden bij het onderhoud van het gebied, zoals bij het beheer van het moerasbos.
Meervleermuizen jagen doorgaans boven grotere wateren. Dit doen ze het liefst in de luwte, zoals duidelijk naar voren komt als ook windrichting en –sterkte worden bekeken (bron: Zoogdiervereniging / NDFF). Klik op de kaartjes voor grotere weergave.
Niet alleen meervleermuizen, maar ook meer vleermuizen
Naast meervleermuizen werden ook veel jagende laatvliegers, rosse vleermuizen gewone dwergvleermuizen en ruige dwergvleermuizen waargenomen. Waarnemers registreerden ook enkele watervleermuizen en tweekleurige vleermuizen. De automatische recorders legden deze op dezelfde locaties vast. De automatische recorders namen in verhouding meer rosse vleermuizen en ruige dwergvleermuizen waar dan de waarnemers.
Het relatieve aandeel waarnemingen van de soorten: een vergelijking tussen automatisch en manueel vastgelegde waarnemingen (bron: Zoogdiervereniging / NDFF).
Tekst: Eric Jansen en Glenn Lelieveld, Zoogdiervereniging.