Met het eerste lenteweekend achter de rug krijgt ook de gewone grootoorvleermuis kriebels in zijn buik. De eerste baltsroepen van deze soort zijn dit jaar alweer gehoord. Met deze geluidjes proberen mannetjesvleermuizen vrouwtjes te lokken, in de hoop te kunnen paren. De gewone grootoorvleermuis twittert er in twee periodes van het jaar lustig op los, zowel in het vroege voorjaar als in het najaar. Bijzonder, want de meeste vleermuissoorten die in Nederland voorkomen kennen maar één duidelijke paarperiode.

Lieve geluidjes

Wie wel eens buiten met een vleermuisdetector rondloopt heeft vast gemerkt dat grootoorvleermuizen moeilijk zijn waar te nemen. Het echolocatiegeluid is namelijk heel zacht, waardoor de vleermuis pas detecteerbaar is op een paar meter afstand. De baltsroep van een grootoorvleermuis is daarentegen een stuk harder. Zelfs met het blote oor kan dit geluid nog worden waargenomen. Het valt namelijk nog net binnen onze gehoorgrens.
Maar hoe klinkt een baltsroep van de gewone grootoorvleermuis eigenlijk? Met het blote oor klinkt het een beetje als een onbeduidend getik. Vertraagd komt dit geluid een stuk meer tot leven. Met bepaalde batdetectors kunnen we vleermuisgeluiden vertragen, waardoor de roepjes beter te onderscheiden en te begrijpen zijn. Dan lijkt de baltsroep van een grootoorvleermuis opeens wel wat op een roepje van een vogel... PJOE PJOE PJOE.
Deze mysterieuze baltsgeluiden worden vooral door de mannetjesvleermuizen gemaakt. Hun doel is om zo veel mogelijk vrouwtjes voor zich te winnen. Met lieve geluidjes proberen ze de vrouwtjes naar zich toe te lokken in de hoop te kunnen paren. Voorbijvliegende mannetjesvleermuizen worden met hard geroep juist weggejaagd.

Filmpje met geluiden van de grootoorvleermuis (klik op de link)

Paren in najaar en voorjaar

Grootoorvleermuizen paren zowel in het vroege voorjaar als in het najaar. Dat is bijzonder, omdat de andere in Nederland voorkomende vleermuissoorten alleen in de nazomer of najaar één duidelijke paarperiode kennen. De meeste vleermuizen van het geslacht Myotis – zoals bijvoorbeeld watervleermuizen en baardvleermuizen -  paren in het najaar tijdens het verkennen van de winterverblijven en soms ook in de winter. Rosse vleermuizen paren in de nazomer. De tweekleurige vleermuis paart in het late najaar, meestal pas na oktober. Ook gewone dwergvleermuizen en ruige dwergvleermuizen paren - tot zover we weten - alleen in de nazomer, al roept het fanatiek geroep van dwergvleermuizen in april wel vaak de vraag op waarom ze dat eigenlijk doen. Zijn er dwergvleermuizen die in april toch nog paringsbereid zijn? 

Twee keer paren, één keer kramen

Dat de paartijd van de meeste Nederlandse vleermuissoorten in de nazomer of najaar valt wil niet zeggen dat deze vleermuizen vanaf de nazomer of najaar zwanger zijn. Vrouwtjes slaan namelijk na de paring het sperma van het mannetje op in de eileider en houden het daar tot na de winterslaap in leven. Pas als een vrouwtje na de winter weer voldoende vetreserves heeft opgebouwd vindt de bevruchting plaats. De jongen worden meestal geboren in de periode van ongeveer 20 mei tot en met 1 juli. 
De gewone grootoorvleermuis krijgt met zijn twee paarperioden per jaar overigens niet twee keer per jaar een jong. Net als bij de andere vleermuizen in Nederland krijgt een grootoorvrouwtje één jong, dat in de kraamtijd in juni wordt geboren.

Paargroep van gewone grootoorvleermuizen op een zolder. (Foto: Erik Korsten, Zoogdiervereniging)

Van levensbelang

Dat gewone grootoren energie in twee paarperioden steken heeft alles te maken met de samenstelling van kraamkolonies en lokale populaties van deze soort. De kraamkolonies bestaan uit volwassen vrouwtjes, volwassen mannetjes en natuurlijk de dat jaar geboren jonkies (meisjes en jongens). Soms vormen mannetjes ook een eigen groep vlakbij de kraamkolonie. Vrijwel alle dieren die in die kraamkolonie zijn geboren blijven in de lokale populatie en zwerven niet naar andere populaties. Om inteelt te voorkomen paren vrouwtjes uit zo'n kolonie of populatie alleen met mannetjes uit andere lokale populaties. Die zoeken ze in najaar en voorjaar op in de buurt van winterverblijfplaatsen en andere plaatsen waar veel gewone grootoorvleermuizen verblijven. Daarna keren ze weer terug naar hun eigen populatie. Deze baltslocaties zijn dus van levensbelang voor de genetische diversiteit van hele populaties grootoorvleermuizen! 

Met deze kennis op zak komt het bos op de eerste mooie lente-avonden misschien nog net iets meer tot leven. Mocht je de komende weken opeens een onbekend geluidje horen dat klinkt als het geluid hierboven, dan weet je nu wat voor liefdesrituelen van de grootoorvleermuis zich hier afspelen.  

Tekst: Vita Hommersen en Erik Korsten (Zoogdiervereniging)
Foto's en video: Erik Korsten
Geluiden in de video: Erik Korsten en Peter Twisk